استابلایزرها تجهیزات محافظت از لوازم الکتریکی هستند که از ورود ولتاژ بالا، پایین و یا متغیر به دستگاه جلوگیری می‌کنند. آنها ولتاژ منبع تغذیه مثل برقی شهری و ژنراتور را می‌گیرند و آن را برای تجهیزات برقی متعادل می‌کنند. همچنین می‌توانند با گرفتن نوسانات، عمر تجهیزات الکترونیکی را زیاد کنند. یک ولتاژ خیلی بالا و یا پایین می‌تواند به دستگاه آسیب زده و حتی آن را بسوزاند، نوسان ولتاژ هم همین‌طور است. بنابراین استابلایزرهای ولتاژ از خرابی دستگاه‌های الکتریکی جلوگیری می‌کنند.
نسل جدید آنها، استابلایزر سروو موتوری و نسل قدیم‌تر استابلایزر رله‌ای نام دارد. البته این فقط یک نام‌گذاری نیست، بلکه این دو نوع از نظر ویژگی‌ها نیز با هم متفاوت هستند و وقتی آنها را با هم مقایسه می‌کنیم استابلایزر سروو موتوری محافظت بیشتری را ارائه می‌دهد.
قبل از خرید استابلایزر، لازم است فرق‌ها و ویژگی‌های مختلف این دو نوع استابلایزر را بدانید تا بتوانید انتخاب درستی را انجام دهید. در انتهای مقاله، این دو نوع تثبیت‌کننده را با هم مقایسه می‌کنیم تا بهتر بتوانید برای خرید آنها تصمیم بگیرید.
استابلایزر سروو موتوری
در استابلایزر سروو موتوری که به آن تثبیت‌کننده سروو موتوری هم گفته می‌شود، یک فاز ترانسفورماتور اولیه باک-بوست به یک تپ ثابت در ترانسفورماتور خودکار و انتهای دیگر به یک بازوی متحرک که به یک سروو موتور متصل است، متصل می‌شود. علاوه بر این، باک-بوست به ولتاژهای ورودی متصل می‌گردد.
ترانسفورماتور باک-بوست به معنای ترانسفورماتور کاهش- افزایش است. همان‌طور که می‌دانید کار ترانسفورماتور تغییر ولتاژ است. ترانسفورماتور باک-بوست ولتاژ وروی را از منبع تغذیه گرفته و آن را افزایش (بوست) یا کاهش (باک) می‌دهد. اگر ولتاژ ورودی بیشتر از نیاز دستگاه باشد، عملیات کاهشی روی آن انجام می‌شود و در مقابل اگر ولتاژ کم باشد، ترانسفورماتور اولیه باک-بوست آن را بوست یا افزایش می‌دهد. ولتاژ خروجی بدون نوسان در اختیار دستگاه مصرف کننده قرار می‌گیرد.
استابلایزر سروو موتوری از این رو به عنوان سروو شناخته می‌شود که با یک موتور سروو کار می‌کند و شکاف ولتاژی را تصحیح می‌کند. تثبیت‌کننده ولتاژ سروو می‌تواند از نوع تثبیت‌کننده سروو ولتاژ تک فاز، سه فاز یا حتی خنک‌کننده روغن باشد. برای خانه‌ها معمولاً تک فاز مناسب است، اما مراکز تجاری و صنایع که از برق سه فاز استفاده می‌کنند، لازم است استابلایزر سروو موتوری سه فاز را نصب کنند.
استابلایزر رله‌ای
استابلایزر رله‌ای که به آن تثبیت‌کننده ولتاژ نوع رله نیز می‌گویند، دارای اجزای کمتری نسبت به نوع قبلی است. مدار یکسوکننده و واحد کنترل‌کننده از جمله این اجزاء هستند. مدار برای مقایسه ولتاژ با مرجع از قبل تعیین شده (که برای دستگاه مناسب است) استفاده می‌شود. اگر ولتاژ ورودی نسبت به آنچه که باید باشد بالاتر و یا پایین‌تر باشد، مدار کنترل، رله مربوطه را سوئیچ می‌کند تا به تپ مورد نظر متصل شده و ولتاژ را بالا و یا پایین ببرد.
هنگامی که مدار نوسان را شناسایی می‌کند، رله مربوطه را برای اتصال تپ مورد نظر به خروجی سوئیچ می‌کند. تثبیت کننده‌های رله در صورت تغییر ولتاژ ورودی 15±% تا 6±% با دقت ولتاژ خروجی 5±% تا ±10% کار می‌کنند یا ولتاژ را تغییر می‌دهند.
تثبیت‌کننده رله برای وسایلی با حساسیت کمتر در منزل و صنایع استفاده می‌شود و گونه‌ای کارآمد از دستگاه‌ها در برابر آسیب محافظت می‌کند. با این حال، این تثبیت‌کننده‌ها دارای محدودیت‌های خاصی از جمله اصلاح ولتاژ آهسته، دوام کمتر، قطع شدن مسیر برق و قابلیت اطمینان کمتر هستند.
تفاوت استابلایزر رله‌ای و استابلایزر سروو موتوری
- اگر بخواهیم بین این دو تفاوت قائل شویم، دقت ولتاژ در نوع رله‌ای 10 ± % است، اما در نوع سروو موتوری این دقت تا 1 ± % افزایش می‌یابد. این بدان معناست که تثبیت‌کننده رله‌ای تا ده درصد خطا در تنظیم ولتاژ دارد، این درحالی است که این خطا در نوع سروو موتوری تنها یک درصد است. همان‌طور که می‌بیند دقت خنثی کردن نوسان ولتاژ در نوع سروو موتوری خیلی بیشتر از رله‌ای است.
- تکنولوژی تثبیت‌کننده رله‌ای از نوع رله است درحالی‌که سروو موتور در تثبیت‌کننده ولتاژ سروو استفاده می‌شود. تکنولوژی رله کندتر عمل می‌کند، درحالی‌که سروو موتوری عملکرد سریعی دارد.
- تصحیح ولتاژ در تثبیت‌کننده رله‌ای 20 ولت در ثانیه است، درحالی‌که در ولتاژ سروو 25 ولت در ثانیه است. همان‌طور که می‌بینید نوع سروو ولتاژ بیشتری را در کسری از ثانیه اصلاح می‌کند و بنابراین بازده بیشتری دارد.
- مدل‌های موجود در تثبیت‌کننده رله فقط می‌توانند با هوا خنک شوند، درحالی‌که در ولتاژ سروو بسته به ظرفیت، می‌توانند هم با روغن و هم با هوا خنک شوند.
- بار گرفته شده توسط تثبیت کننده رله، فقط می‌تواند 10 کیلو ولت آمپر باشد، درحالی‌که در تثبیت‌کننده‌های ولتاژ سروو می‌تواند تا 5000 کیلو ولت آمپر باشد. تثبیت‌کننده‌سروو دیجیتال در بسیاری از ولتاژها به خوبی کار می‌کند.
- همان‌طور که در بالا ذکر شد، در تثبیت‌کننده‌های رله، مجموعه‌ای از رله‌ها در کنار ترانسفورماتور متصل هستند، درحالی‌که در تثبیت‌کننده‌های ولتاژ سروو، یک ترانسفورماتور باک-بوست وجود دارد که به یک تپ متصل است.
قیمت تثبیت‌کننده سرو بر اساس ظرفیت و تنظیمات متفاوت است. مزایای مختلفی تثبیت‌کننده ولتاژ سروو مانند سرعت تصحیح بالا، ظرفیت مقاومت در برابر جریان‌های تغییریافته، دقت بالا و از همه مهمتر قابلیت اطمینان بسیار بالا، آن را به گزینه‌ای محبوب بدل ساخته است. بسیاری از ماشین‌ها و لوازم خانگی برای عملکرد روان و عملکرد بهتر به تثبیت‌کننده‌های ولتاژ سروو نیاز دارند. هر دو تثبیت کننده مزایای خاص خود را دارند و استفاده کاملاً به نوع تجهیزات وابسته است.
سخن آخر
استابلایزر رله‌ای و استابلایزر سروو موتوری دو نوع مختلف از استابلایزر یا تثبیت‌کننده ولتاز هستند. همان‌طور که از نامشان پیداست، استابلایزرها ولتاژ را تغییر داده و متناسب با نیاز دستگاهی که به آن متصل است، کم یا زیاد می‌کنند. همچنین آنها می‌توانند از نوسان ولتاژ خروجی جلوگیری کنند. استابلایزر رله‌ای و استابلایزر سروو موتوری دو نسل مختلف از این تثبیت‌کننده‌ها هستند. نوع سروو موتوری پیشرفته‌تر است و می‌تواند ولتاژ دقیق‌تری را در مدت زمان کمتری ارائه دهد. نوع رله‌ای در مقابل، ارزان‌تر است و عمکلرد آن کمی کندتر و با دقت کمتر است. با این حال هر دوی این تثبیت‌کننده‌ها کارکردهای خود را دارند. انوع رله‌ای برای تجهیزات ارزان قیمت‌تر و نوع سروو موتوری برای دستگاه‌های حساس‌تر کار برد دارد.
